terug naar het overzicht

De waarheid van een koe: Van Doesburg en De Stijl (2017)

In 1917, precies 100 jaar geleden, werd de revolutionaire Nederlandse kunstbeweging De Stijl  opgericht. Dit is het (bijna) afgelopen jaar uitgebreid gevierd door een groot aantal Nederlandse musea die met diverse tentoonstellingen uitgebreid aandacht aan De Stijl hebben besteed. Maar naar Theo van Doesburg, de oprichter en belangrijkste motor achter De Stijl, is nauwelijks aandacht uitgegaan.

In een setting die eer doet aan de strenge vormprincipes van De Stijl, primaire kleuren en rechte lijnen, vormt Van Rijckevorsel een beeld van het leven en werk van deze belangrijke kunstenaar en laat ze zien hoe De Stijl zich parallel aan het levenspad van Van Doesburg ontwikkelde.

Omsloten door projecties van zijn kunst, veelal schilderijen en vormgedichten, en foto’s , afgewisseld met voorgedragen citaten uit zijn vele brieven, gedichten en artikelen over kunst en onderstreept door ‘muziekschilderingen’ door componist Harry de Wit, bieden deskundigen nuancering, tegenwicht of aanvulling op het getoonde.

Aan het woord komen onder andere DADA-specialist en schrijver en dichter K. Schippers (Gerard Stigter) en Els Hoek, redacteur van de oeuvre catalogus van Theo van Doesburg en tevens conservator bij Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam (lees hieronder meer over de personages in de film).

De film ontrolt zich van keerpunt naar keerpunt in het bewogen leven van Van Doesburg en in de vorming van De Stijl. Een weg die werd beïnvloed door een gespannen en sombere tijdgeest, vrouwen, vrienden, medestanders; weerstand bij pers, publiek en collega’s; compromissen en tegenstrijdigheden. Regisseur Van Rijckevorsel schetst een invoelbaar beeld van de verbeten strijd die Van Doesburg leverde om De Stijl te laten bloeien.

Het gebruik van primaire kleuren en de rechte lijnen zijn wereldberoemd geworden dankzij bekende De Stijl-leden als Piet Mondriaan en Gerrit Rietveld, maar zonder Theo van Doesburg zou deze belangrijke kunstbeweging nooit hebben bestaan.

Bekijk hier documentaire via de AVROTROS

Personages in de film

Els Hoek

Els Hoek, conservator bij Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam, is redacteur van de oeuvre catalogus van Theo van Doesburg en heeft een lange staat van dienst in de kunstwereld. Kent niet alleen zijn werk op haar duimpje, maar weet ook alles over zijn persoonlijke levensgeschiedenis.

Hans Janssen

Al een kwart eeuw een gepassioneerde curator in het Gemeentemuseum in Den Haag. Onder andere samensteller van een tentoonstelling waarin hij Kandinsky laat zien als contrapunt van Mondriaan. Auteur van de boeken Kandinsky rond 1913: de wensdroom van een nieuwe kunst en Het verhaal van De Stijl, van Mondriaan tot Van Doesburg.

Alied Ottevanger

Alied Ottevanger van het Rijksprentenkabinet Rijksmuseum Amsterdam en ooit werkzaam bij het Mondriaanhuis is goed ingevoerd in het taalkundige en literaire oeuvre van Van Doesburg alias I.K. Bonset. Ze bezorgde onder andere het boek ‘De Stijl overal absolute leiding’, de briefwisseling tussen Theo van Doesburg en de dichter Antony Kok.

K. Schippers 

Schrijver en dichter K. Schippers is een van de meest speelse adepten van de historische avant-garde. Schreef het boek Holland Dada. Hij kende Van Doesburg's derde vrouw Nelly van Moorsel persoonlijk en woonde enige tijd in het door Van Doesburg volgens de principes van De Stijl ontworpen huis in Meudon bij Parijs.

Mick Eekhout

Architect en bouwkundige Mick Eekhout is de juiste persoon om Van Doesburg's architectonische avonturen te belichten. Was aan de TU Delft initiator van het samenwerken van verschillende disciplines, zoals ook Van Doesburg kunst en architectuur wilde samenbrengen. Bouwde in 2016 een prototype van het Maison d'Artiste, dat Van Doesburg samen met Cor van Eesteren in 1923 ontwierp.

Doris Wintgens Hötte

Conservator Moderne Kunst in museum De Lakenhal in Leiden. Zij presenteerde op 10 november jl. haar boek Peggy Guggenheim en Nelly van Doesburg. Voorvechters van De Stijl in Het Rijksmuseum in Amsterdam.

Harry de Wit

Componist en muzikant speelt met zijn vindingrijke instrumentarium in op wat er in de vertelling gebeurt.